KHAS CORE Talks – Başak Deniz Özdoğan

KHAS CORE Talks serisinin yeni konuğu olan Mimar ve Kadir Has Üniversitesi Ortak Dersler Bölümü misafir akademisyen Başak Deniz Özdoğan, 17 Mayıs Salı günü saat 16:00’da “19. Yüzyıl Osmanlı Kadın Yazarlığının İnşası ve Fatma Aliye Hanım” başlıklı bir konuşma yapacak. Galata Salonu‘nda yüz yüze yapılacak etkinliğe herkes davetlidir.

Özet: Bu konuşma, 19. yüzyıl sonu Osmanlı-Türk-Müslüman kültürel alanının en ilgi çekici ve çelişkili düşünürlerinden, hayırsever, kadın hakları savunucusu ve yazar Fatma Aliye Hanım’ın kendi yazarlığını (authority) tesis ediş sürecine odaklanmaktadır. Osmanlı-Türk edebiyatı sahnesine 1889’da Georges Ohnet’nin çok satan kitabı Volonté’nin tercümesiyle giren Fatma Aliye’nin kariyerinde, Meram yazarın sırasıyla kullandığı “Bir Kadın” ve “Mütercime-i Meram” imzaları ile dikkat çeker. “Bir Kadın”ın mütercim bir kadına dönüştüğü bu beş aylık tercüme ve yayınlanma süreci, Osmanlı edebiyat kamusunda Fatma Aliye’nin kendi yazarlığını ve sözünü inşa edişinin hikâyesini sunduğu kadar bu sözün temellük edilme hamlelerini de gösterir. Dönemin entelektüellerinin bir kadının, bir erkeğin yardımı olmadan Fransızcadan tercüme yapmasının ya da roman yazmasının mümkün olup olamayacağı üzerine süren tartışmaları, kadın yazarlığının nasıl algılandığının ve tüm bunlara rağmen kadınların yazarak nasıl özerkleştiklerinin ve faillik kazandıklarının özlü bir tasvirini sunar. Bu konuşma, Fatma Aliye’nin Meram tercümesiyle Osmanlı-Türk-Müslüman kültürel atmosferine ilk edebi çıkışını, yazarlığının ve kimliğinin alımlanışını ele alırken birbiriyle bağlantılı iki kavrama odaklanır: Erkek egemen edebiyat kamusunda bir yazar kadın olarak var olabilmek için ortaya konulan irade ve otorite. Bu bağlamda, yazarın ismini bir gölge gibi takip eden, edebiyat tarihlerince adının yanına ille de bitiştirilen, yazar olarak varlığının kaynağı gibi sunulan “manevi” babası” Ahmet Mithat Efendi ile babası Cevdet Paşa’dan etkilenmesinin, edebiyat tarihi açısından neden bir temel yazarlık sorunsalına evrildiği ve bir varlık problemine döndüğü ele alınacaktır. Fatma Aliye Hanım’ın yazarlığının Türkçe edebiyat tarihlerinde temsil edilişi, toplumsal cinsiyet açısından sorunsallaştırılacaktır.

Konuşmacı Hakkında: Başak Deniz Özdoğan, Boğaziçi Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nden mezun olduktan sonra aynı üniversitede yer alan Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü’nden yüksek lisans derecesini aldı. Boğaziçi Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde Fatma Aliye Hanım üzerine yazdığı doktora tezini savunma aşamasındadır. Akademik ilgi alanlarını modern Osmanlı ve Türkçe kurmaca, toplumsal cinsiyet çalışmaları, askeri darbe ve hapishane edebiyatları ile hafıza çalışmaları oluşturmaktadır. Bu alanlardaki çalışmaları Journal of Ottoman and Turkish Studies Association ve New Perspectives on Turkey gibi dergilerde yayınlandı. Çatlak Zemin, Altyazı ve Yeniyazı gibi dijital ve basılı mecralarda edebiyat, sinema ve müzik üzerine yazılar yazdı. Boğaziçi Üniversitesi, Galatasaray Üniversitesi, Yeditepe Üniversitesi ve Hollanda Araştırma Enstitüsü’nde edebiyat ve yabancı dil olarak Türkçe dersleri verdi. 2020’den bu yana ise Kadir Has Üniversitesi Çekirdek Program’da Misafir Akademisyen olarak çalışmaktadır.