Bağımlılık ve Türleri

11 Eylül 2023
Bağımlılık ve Türleri

Bağımlılık Nedir?

Bağımlılık kelimesi ‘adamak’ anlamını içermekle beraber Latincedir. Bağımlılık, kişinin kontrolünü kaybetmesine neden olacak kadar bir maddeyi kullanmaya alışması demektir. Kişi, bebeklikten itibaren dış dünyayla iletişim kurmaya ve çevresindekilerle bağ oluşturmaya başladığı gibi bağımlı olacağı maddeye de çevreden ulaşır. Kişinin bağımlı olabileceği şeyler, herhangi bir eşya, teknoloji, sigara, alkol, madde, davranış olabilir. Bağımlı olunan maddelerden uzun süre ayrı kalmak kişinin kendini kötü, eksik hissetmesine sebep olur. Bağımlı olduktan sonra davranışlarda bozulmalar ortaya çıkabilir. Bağımlılık, içinde bulunduğumuz mevcut süreçte en büyük sağlık sıkıntılarından biri olarak bilinmektedir. Bu hastalığın bedendeki yeri beyindir.

Birey isteyerek kullandığı bir maddeyi, beynindeki nörokimyasal değişimler yüzünden bağımlı olarak kullanmaya başlar. Kullandığı madde, artık bireyin iyi hissedebilmesi için bir ihtiyaçtır. Bağımlılık, kişide bedensel ve ruhsal sıkıntılara sebep olur. Bireyin çevresindekilerle iletişimi ve toplumda davranışını etkiler.

Kim Bağımlıdır?

Bağımlı, gerektiğinden daha fazla alıştığı maddeye karşı sürekli yoksunluk hissiyatı taşıyan kişidir. Zamanla bağımlılık derecesi de artabilir ve kişi daha çok oranda daha yakın sıklıklarla bağımlı olduğu şeyi kullanmak ister. Bağımlılık süreklilik getiren bir hastalıktır. Kişi alıştığı şeyi sürekli kullanmak ister.

Bağımlılık Nasıl Oluşur?

Beyin, bir maddenin sıklıkla kullanılması sonucunda, dopamin hormonu kullanım sürecinin zarar görmesinden dolayı çalışma sisteminde sorunlar ortaya çıkıyor. Beyindeki bu yanlış çalışmada maddeye bağımlılık ortaya çıkıyor.

Bağımlılığın başlangıcı, genelde kişinin bir şeyi merak etmesiyle başlar. Kişi, kontrolün kendisinde olduğunu ve istediği zaman bu alışmaya başladığı maddeyi bırakabileceğini düşünür. Ancak bu sandığı kadar, bu maddeyi merak edip denemesi kadar kolay bir süreç değildir. Bedeni o maddeye alışmıştır ve iyi hissetmesi için kendisini zorunlu hisseder.

Bağımlılık Tedavi Edilebilir Mi?

Evet, bağımlılık tedavisi mümkün bir hastadır. Kişi tedavi edilse de bağımlı olduğu maddeye başlamasını sağlayan aile ortamından, arkadaş ortamından kişilerle görüşmemesi ya da o kişilerin de tedavi edilmesi gerekir. Aksi halde, kişi tedavisini gördüğü şeye tekrar başlayabilir ve bağımlılık süreci yeniden kendini gösterebilir.

Bağımlılık Türleri Nelerdir?

  • Alkol Bağımlılığı
  • Kumar Bağımlılığı
  • Teknoloji Bağımlılığı
  • Madde Bağımlılığı
  • Tütün/ Sigara Bağımlılığı
  • Alışveriş Bağımlılığı
  • Eş Bağımlılığı
  • İlişki Bağımlılığı
  • Yemek Yeme Bağımlılığı

Teknoloji Bağımlılığı

1
9
8
7
6
5
4
3
2

Teknoloji Bağımlılığı

1
8
7
6
5
4
3
2

Alkol Bağımlılığı

1
8
7
6
5
4
3
2

Teknoloji Bağımlılığı

1
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2

Bağımlılık Tedavisinde Kullanılan Yöntemler Nelerdir?

  • Bireysel Psikoterapi
  • İlaç Tedavisi
  • Aile Eğitimleri
  • Etkileşim Grup Terapileri
  • Bağımlılıkla İlgili Grup Terapileri
  • Derin Beyin Uyarım (Deep TMS) gibi Nöromodülasyon Yöntemler

Bağımlılıkta Kişiye Özel Tedavi Yapılabilir Mi?

Bağımlılıkta kişiye özel tedavi planı yapılması çok önemlidir. Her bağımlılık ve bağımlı olan kişi farklı odluğu için kişinin kendi bağımlılığına özel tedavi yöntemi kişinin bağımlılıktan daha kolay ve kısa sürede kurtulmasına yardımcı olur.

Bağımlılıkta İyileşme Süreci Nasıldır?

Bağımlılığın hiç olmamış gibi olması mümkün değildir. Çünkü, bağımlılık hem bedenen hem zihnen kişinin çok etkilendiği bir süreçtir. İyileşme sürecini değişme ya da düzelme olarak adlandırırsak daha doğru olabilir.

İyileşme süreci başladığında, kişi maddeyi kullanma isteğini kendi kontrolü altında tutabilmeye başlar. Yaşadığı olumsuz olayları bağımlı olduğu madde olmadan atlatabilmeyi öğrenir, olumsuz duygularını kontrol edebilmeyi ve onlarla mücadele edebilmeyi öğrenir.

İyileşme Dönemleri Nelerdir?

  • Yoksunluk Dönemi (İlk Ay): Kişi bağımlı olduğu maddeyi bırakmaya yeni başladığı için bu süreçte yoksunluk hissedebilir, bu da kişinin ani duygusal inişler çıkışlar yaşamasına sebep olur.
  • Coşku Dönemi (1-3 Ay): Kişinin yoksunluk hissinin zamanla azalmasıyla kişinin bağımlılık sorununun bittiğini düşündüğü dönemdir.
  • Sıkılma Dönemi (3-6 Ay): Kişinin değişime olan coşkusu azalmaya başlar ve eski hayatını özlemeye başlayabilir.
  • Yeni Hayat Dönemi (6 Ay ve Sonrası): Kişinin ani ruh değişimleri oldukça azalır ve bağımlı olduğu şey olmadan da hayatının iyi olduğunu kavramaya başlar.

Bağımlılıkla Mücadele için Başvuru Merkezleri

  1. Alkol ve Madde Bağımlılığı Tedavi Merkezleri (AMATEM)
  2. Türkiye Yeşilay Danışmanlık Merkezi
  3. Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Alo 191
  4. İç İşleri Bakanlığı Uyuşturucuyla Mücadele Mobil Uygulaması
  5. Sigara Bırakma Poliklinikleri

Faydalı Linkler: Yeşilay Bağımlılık Nedir?

Referanslar